Hành trình nuôi dưỡng tình yêu đọc sách cho con: Làm sao để trẻ tự nguyện rời xa màn hình?
Giữa thế giới số đầy cám dỗ, nơi những chiếc điện thoại, máy tính bảng với vô vàn video hấp dẫn luôn sẵn sàng chiếm trọn sự chú ý của trẻ, việc khuyến khích con tìm đến những trang sách dường như là một “cuộc chiến” không hề dễ dàng với nhiều bậc cha mẹ. Chúng ta đều hiểu rõ những lợi ích tuyệt vời mà sách mang lại, nhưng làm thế nào để biến việc đọc sách từ một nhiệm vụ bắt buộc thành một niềm vui tự thân của trẻ?
Đừng lo lắng, hành trình này không hề đơn độc. Kênh Đời Sống sẽ cùng bạn khám phá những bí quyết đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để gieo mầm và nuôi dưỡng tình yêu đọc sách cho con một cách tự nhiên nhất. Hãy nhớ rằng, mục tiêu của chúng ta không phải là ép con đọc, mà là giúp con tìm thấy phép màu ẩn giấu sau mỗi trang sách.
Tại sao việc đọc sách lại quan trọng đến vậy?
Trước khi đi vào các phương pháp cụ thể, chúng ta hãy cùng nhau điểm lại những giá trị cốt lõi mà thói quen đọc sách mang lại cho sự phát triển của trẻ. Việc hiểu rõ “vì sao” sẽ tiếp thêm động lực cho các bậc cha mẹ trên hành trình “làm thế nào”.
Phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp vượt trội
Sách là một kho tàng từ vựng vô tận. Khi trẻ đọc sách hoặc nghe cha mẹ đọc, chúng được tiếp xúc với vô số từ ngữ, cấu trúc câu đa dạng mà trong giao tiếp hàng ngày khó có thể bắt gặp. Điều này không chỉ giúp con mở rộng vốn từ mà còn học được cách diễn đạt ý tưởng một cách mạch lạc, logic và giàu hình ảnh hơn.
Kích thích trí tưởng tượng và nuôi dưỡng sự sáng tạo
Khác với việc xem video, nơi mọi hình ảnh đều được “dọn sẵn”, sách buộc bộ não của trẻ phải làm việc. Con phải tự mình hình dung ra nhân vật, khung cảnh, và diễn biến câu chuyện. Quá trình “vẽ” nên thế giới trong tâm trí này chính là bài tập tuyệt vời nhất để kích thích trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo không giới hạn.
Xây dựng sự đồng cảm và trí tuệ cảm xúc (EQ)
Khi đọc một câu chuyện, trẻ được sống trong nhiều cuộc đời khác nhau, được đặt mình vào vị trí của các nhân vật để cảm nhận niềm vui, nỗi buồn, sự sợ hãi hay lòng dũng cảm của họ. Điều này giúp con học cách thấu hiểu và đồng cảm với cảm xúc của người khác, một nền tảng quan trọng để phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ) và xây dựng các mối quan hệ xã hội tốt đẹp sau này.
Cung cấp kiến thức và mở rộng thế giới quan
Từ những câu chuyện cổ tích đến các cuốn sách khoa học thường thức, mỗi trang sách đều là một cánh cửa mở ra một thế giới mới. Con có thể du hành đến các vùng đất xa xôi, tìm hiểu về các loài động vật kỳ thú, hay khám phá những phát minh vĩ đại của nhân loại mà không cần bước chân ra khỏi nhà. Sách chính là người thầy thầm lặng, giúp con xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc.
12+ cách khuyến khích trẻ đọc sách một cách tự nhiên và hiệu quả
Giờ là lúc chúng ta bước vào phần thực hành! Dưới đây là những mẹo vặt đã được nhiều gia đình áp dụng thành công, giúp biến việc đọc sách thành một hoạt động được mong chờ mỗi ngày.
1. Cha mẹ làm gương: Tấm gương sáng giá nhất
Đây là quy tắc vàng và quan trọng nhất. Trẻ em học hỏi bằng cách bắt chước. Nếu con thường xuyên thấy cha mẹ say sưa với một cuốn sách thay vì dán mắt vào điện thoại, chúng sẽ tự nhiên tò mò và cho rằng đọc sách là một việc làm thú vị và bình thường. Hãy để hình ảnh cha mẹ đọc sách trở thành một phần quen thuộc trong ký ức tuổi thơ của con.
2. Bắt đầu càng sớm càng tốt
Đừng đợi đến khi con biết chữ mới cho con tiếp xúc với sách. Ngay từ khi bé còn trong bụng mẹ, bạn đã có thể đọc cho con nghe. Với trẻ sơ sinh, những cuốn sách vải, sách có âm thanh, hình ảnh đơn giản sẽ kích thích các giác quan. Việc làm này tạo ra một sự gắn kết sớm và quen thuộc giữa trẻ và sách.
3. Biến việc đọc thành một nghi thức đặc biệt
Hãy tạo ra một “thời gian đọc sách” cố định mỗi ngày, biến nó thành một nghi thức ấm cúng mà cả nhà cùng mong đợi. Phổ biến nhất là đọc sách trước giờ đi ngủ. Tắt TV, điện thoại, cùng con nằm trên giường và khám phá một câu chuyện. Không khí yên tĩnh, giọng đọc truyền cảm của cha mẹ sẽ giúp con chìm vào giấc ngủ ngon và khắc sâu tình yêu với sách.
4. Tạo ra một “thiên đường đọc sách” tại nhà
Một không gian dành riêng cho việc đọc có thể tạo ra sự hứng thú lớn. Đó không cần phải là một nơi quá cầu kỳ, chỉ cần là một góc nhỏ yên tĩnh, đủ ánh sáng, có một chiếc kệ sách vừa tầm với của trẻ, vài chiếc gối lười êm ái. Hãy để con tham gia vào việc trang trí góc đọc sách của riêng mình, điều này sẽ khiến con cảm thấy tự hào và muốn dành thời gian ở đó hơn.
5. Trao cho con quyền lựa chọn
Thay vì áp đặt những cuốn sách mà bạn cho là “bổ ích”, hãy đưa con đến nhà sách hoặc thư viện và để con tự do lựa chọn những cuốn sách mình thích (trong một khuôn khổ phù hợp). Dù đó là truyện tranh, sách về khủng long hay công chúa, việc tôn trọng sở thích của con sẽ khiến chúng cảm thấy việc đọc là của mình, không phải là sự ép buộc từ người lớn.
6. Đừng chỉ giới hạn ở sách giấy
Trong thời đại công nghệ, hãy tận dụng các hình thức đọc khác nhau. Sách nói (audiobook) là một lựa chọn tuyệt vời khi đi xe ô tô hoặc trước giờ ngủ. Sách điện tử (ebook) trên các thiết bị đọc chuyên dụng cũng có thể thu hút những đứa trẻ yêu công nghệ. Miễn là nội dung phù hợp, mọi hình thức đều đáng được khuyến khích.
7. Kết nối những trang sách với đời thực
Hãy làm cho những câu chuyện trở nên sống động bằng cách kết nối chúng với thế giới thực. Sau khi đọc một cuốn sách về động vật, hãy cùng con đến sở thú. Sau khi đọc về các loại cây, hãy cùng nhau ra công viên và tìm xem chúng trông như thế nào. Sự kết nối này giúp con hiểu rằng sách là cánh cửa dẫn đến những trải nghiệm thực tế thú vị.
8. Thảo luận về câu chuyện, đừng kiểm tra
Sau khi đọc xong, hãy trò chuyện với con về cuốn sách. Hãy hỏi những câu hỏi mở như: “Con thích nhân vật nào nhất? Vì sao?”, “Nếu là nhân vật đó, con sẽ làm gì?”, “Con nghĩ phần nào thú vị nhất?”. Việc này giúp con tư duy sâu hơn về câu chuyện và cảm thấy được chia sẻ, thay vì cảm giác bị “kiểm tra bài cũ”.
9. Tôn trọng nhịp độ và sở thích của con
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt. Có trẻ thích đọc đi đọc lại một cuốn sách hàng chục lần, có trẻ lại thích khám phá nhiều thể loại khác nhau. Đừng so sánh con với “con nhà người ta”. Hãy kiên nhẫn và tôn trọng nhịp độ đọc cũng như sở thích của con. Sự thoải mái chính là chất xúc tác tốt nhất.
10. Biến thư viện thành điểm đến thú vị
Hãy lên lịch đến thư viện công cộng đều đặn, biến nó thành một chuyến đi chơi cuối tuần. Cho con tự làm thẻ thư viện, tự tìm và mượn sách. Nhiều thư viện còn có các chương trình đọc truyện, giao lưu rất hấp dẫn cho trẻ em.
11. Dùng sách như một phần thưởng ý nghĩa
Thay vì thưởng cho con bằng đồ chơi hay bánh kẹo, hãy thử tặng con một cuốn sách mới khi con làm được một việc tốt. Điều này giúp nâng cao giá trị của sách trong mắt trẻ, biến nó thành một món quà đáng ao ước.
12. Tổ chức các hoạt động “ăn theo” sách
Hãy để trí tưởng tượng bay xa! Cùng con vẽ lại các nhân vật trong truyện, dùng đất nặn để tạo hình, hoặc thậm chí diễn lại một cảnh truyện mà con yêu thích. Biến câu chuyện từ trang sách thành một trò chơi sáng tạo sẽ khiến trẻ hào hứng hơn rất nhiều.
Những sai lầm cần tránh khi muốn con yêu sách
Bên cạnh những việc nên làm, cũng có những điều cha mẹ cần tránh để không vô tình dập tắt niềm yêu thích đọc sách vừa chớm nở của con.
- Ép buộc con đọc: “Con không đọc xong quyển này thì đừng hòng xem TV!” – những lời đe dọa này chỉ biến sách thành một hình phạt và kẻ thù trong mắt trẻ.
- So sánh con với bạn bè: “Nhìn bạn A xem, bạn ấy đọc hết cả bộ truyện dày thế kia rồi kìa!” – sự so sánh luôn gây ra áp lực và cảm giác tự ti, tiêu cực.
- Biến việc đọc thành bài kiểm tra: Liên tục hỏi vặn, bắt con tóm tắt, kiểm tra từ vựng… sẽ làm mất đi niềm vui thuần túy của việc đọc.
Lời kết
Nuôi dưỡng tình yêu đọc sách cho trẻ là một hành trình dài cần sự kiên nhẫn, thấu hiểu và sáng tạo từ các bậc cha mẹ. Nó không phải là một cuộc đua xem ai đọc nhanh hơn, nhiều hơn, mà là quá trình gieo những hạt mầm tri thức và cảm xúc, để rồi một ngày chúng sẽ đâm chồi thành một thói quen bền vững, một người bạn đồng hành cùng con suốt cuộc đời.
Kênh Đời Sống tin rằng, với những gợi ý trên, bạn hoàn toàn có thể giúp con tìm thấy niềm vui trong từng trang sách, mở ra những thế giới diệu kỳ và làm cho cuộc sống của cả gia đình thêm phần phong phú, ý nghĩa. Chúc bạn và bé có những giờ phút đọc sách thật vui vẻ bên nhau!
