Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao, việc tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều gia đình. Đi chợ, một hoạt động thường nhật, lại ẩn chứa rất nhiều tiềm năng để cắt giảm chi tiêu nếu chúng ta biết cách áp dụng những mẹo vặt thông minh. Từ việc lên kế hoạch chi tiết đến cách chọn lựa và bảo quản thực phẩm, mỗi bước đều có thể giúp ví tiền của bạn rủng rỉnh hơn mà vẫn đảm bảo chất lượng bữa ăn.
Bài viết này của Kênh Đời Sống sẽ đi sâu vào những chiến lược mua sắm hiệu quả, được đúc kết từ kinh nghiệm thực tế, giúp bạn trở thành một “người nội trợ thông thái” trong hành trình đi chợ mỗi ngày. Chúng ta sẽ cùng khám phá cách biến việc đi chợ từ một khoản chi tiêu “đáng lo ngại” thành một cơ hội để quản lý tài chính cá nhân tốt hơn, đồng thời giảm thiểu lãng phí thực phẩm.
Lập kế hoạch trước khi đi chợ: Chìa khóa vàng cho ví tiền
Một trong những nguyên tắc cơ bản nhất để tiết kiệm khi đi chợ chính là lập kế hoạch chi tiết. Việc này không chỉ giúp bạn tránh mua sắm bốc đồng mà còn đảm bảo bạn chỉ mua những thứ thực sự cần thiết. Hãy dành một chút thời gian vào cuối tuần để lên thực đơn cho cả tuần tới, từ đó xác định rõ những nguyên liệu cần mua. Điều này giúp bạn có cái nhìn tổng quan về nhu cầu thực phẩm và tránh tình trạng mua dư thừa hoặc thiếu hụt.
Sau khi có thực đơn, bước tiếp theo là lập danh sách đi chợ cụ thể. Ghi rõ từng món hàng, số lượng cần thiết và thậm chí là ước tính giá nếu bạn đã quen thuộc với giá cả thị trường. Việc tuân thủ danh sách này khi đi chợ là cực kỳ quan trọng. Hãy coi danh sách như một “bản đồ” giúp bạn đi đúng hướng và không bị lạc vào những món hàng không cần thiết, thường là nguyên nhân gây phát sinh chi phí ngoài dự kiến. 
Trước khi viết danh sách, đừng quên kiểm tra tủ lạnh, tủ đông và các ngăn chứa thực phẩm trong nhà. Rất nhiều khi chúng ta mua lại những món đồ đã có sẵn mà không hề hay biết, dẫn đến lãng phí không đáng có. Việc kiểm tra kỹ lưỡng giúp bạn tận dụng tối đa những gì đang có, đồng thời tránh lãng phí thực phẩm do hết hạn sử dụng.
Cuối cùng, hãy đặt ra một ngân sách cụ thể cho mỗi lần đi chợ và cố gắng bám sát nó. Việc này đòi hỏi sự kỷ luật nhưng sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt. Bạn có thể dùng tiền mặt để dễ kiểm soát hơn, hoặc sử dụng các ứng dụng quản lý chi tiêu để theo dõi và phân tích thói quen mua sắm của mình.
Thời điểm và địa điểm mua sắm thông minh
Thời điểm bạn quyết định đi chợ có thể ảnh hưởng đáng kể đến số tiền bạn chi tiêu. Theo kinh nghiệm của nhiều người, việc đi chợ vào các khung giờ vắng khách, thường là vào giữa tuần hoặc sáng sớm cuối tuần, có thể giúp bạn mua sắm thoải mái hơn, tránh bị cuốn vào không khí vội vã và dễ dàng so sánh giá cả. Một số siêu thị hoặc cửa hàng cũng có xu hướng giảm giá các mặt hàng tươi sống vào cuối ngày để đẩy hàng tồn, đây có thể là cơ hội tốt để mua thực phẩm với giá hời.
Lựa chọn địa điểm mua sắm cũng là một yếu tố then chốt. Chợ truyền thống thường có giá cả cạnh tranh hơn so với siêu thị, đặc biệt là đối với rau củ quả tươi sống và thịt cá. Tuy nhiên, siêu thị lại có ưu điểm về sự đa dạng, tiện lợi và các chương trình khuyến mãi thường xuyên. Hãy cân nhắc kết hợp cả hai: mua các mặt hàng tươi sống ở chợ và các sản phẩm đóng gói, gia vị ở siêu thị khi có khuyến mãi. Đối với những gia đình đông người hoặc có nhu cầu sử dụng lớn, việc tìm đến các cửa hàng bán sỉ hoặc mua chung với hàng xóm, bạn bè cũng là một cách hiệu quả để tiết kiệm.
Đừng ngần ngại so sánh giá cả giữa các cửa hàng khác nhau. Với sự phát triển của công nghệ, bạn có thể dễ dàng kiểm tra giá trực tuyến hoặc thông qua các ứng dụng di động trước khi quyết định đi đâu. Việc này giúp bạn nắm bắt được nơi nào đang có ưu đãi tốt nhất cho những món hàng bạn cần. Tuy nhiên, hãy tính toán cả chi phí đi lại để đảm bảo việc di chuyển đến nhiều nơi không làm mất đi lợi ích từ việc tiết kiệm giá.
Nghệ thuật mua sắm tại quầy hàng
Khi đã có mặt tại chợ hoặc siêu thị, nghệ thuật mua sắm thông minh sẽ phát huy tác dụng. Mua hàng số lượng lớn (mua sỉ) có thể tiết kiệm chi phí đáng kể cho các mặt hàng không dễ hỏng như gạo, dầu ăn, đường, bột giặt… Tuy nhiên, hãy cẩn trọng với thực phẩm tươi sống. Chỉ mua số lượng vừa đủ dùng để tránh lãng phí do hư hỏng. Việc mua quá nhiều thực phẩm tươi sống mà không có kế hoạch bảo quản tốt có thể dẫn đến việc phải vứt bỏ, làm mất đi ý nghĩa của việc tiết kiệm.
Ưu tiên mua rau củ quả theo mùa và sản phẩm địa phương. Thực phẩm theo mùa thường có giá rẻ hơn, tươi ngon hơn và ít phải trải qua quá trình vận chuyển dài, giúp giảm thiểu chi phí. Hơn nữa, việc ủng hộ nông sản địa phương cũng góp phần hỗ trợ kinh tế cộng đồng. Hãy tìm hiểu lịch mùa vụ của các loại rau củ quả để có thể lên kế hoạch mua sắm phù hợp. 
Luôn kiểm tra kỹ hạn sử dụng của sản phẩm, đặc biệt là các mặt hàng đóng gói, sữa, thịt nguội… Phân biệt giữa “hạn sử dụng” (use-by date) và “ngày tốt nhất trước” (best-before date) để đưa ra quyết định mua hàng phù hợp. Sản phẩm gần hết hạn sử dụng thường được giảm giá, đây có thể là lựa chọn tốt nếu bạn có ý định sử dụng ngay. Tuy nhiên, hãy tránh mua những sản phẩm đã quá hạn hoặc có dấu hiệu hư hỏng để đảm bảo an toàn sức khỏe.
Một mẹo nhỏ nhưng hiệu quả là không nên đi chợ khi bụng đói. Khi đói, chúng ta thường có xu hướng mua nhiều hơn mức cần thiết và dễ bị cám dỗ bởi những món ăn vặt không có trong danh sách. Hãy ăn nhẹ trước khi đi chợ để giữ tâm lý ổn định và tập trung vào danh sách đã chuẩn bị. Đồng thời, tránh các khu vực trưng bày hàng hóa hấp dẫn ở lối vào hoặc gần quầy thanh toán, nơi thường đặt các mặt hàng khuyến mãi “mua thêm” không nằm trong kế hoạch.
Tận dụng ưu đãi và phương thức thanh toán
Trong thời đại cạnh tranh hiện nay, các siêu thị và cửa hàng thường xuyên có các chương trình khuyến mãi, giảm giá để thu hút khách hàng. Hãy tận dụng tối đa các phiếu giảm giá, mã khuyến mãi, thẻ thành viên hoặc chương trình tích điểm. Đăng ký nhận bản tin từ các siêu thị yêu thích để không bỏ lỡ các ưu đãi đặc biệt. Việc này có thể giúp bạn tiết kiệm một khoản đáng kể cho những mặt hàng thiết yếu mà bạn vẫn thường mua. 
Nhiều siêu thị có các chương trình giảm giá theo ngày, theo tuần hoặc các đợt “flash sale” cho một số mặt hàng nhất định. Hãy theo dõi và lên kế hoạch mua sắm vào những thời điểm này. Tuy nhiên, cần tỉnh táo để không bị cuốn vào việc mua những thứ không cần thiết chỉ vì chúng đang được giảm giá. Mục tiêu cuối cùng vẫn là tiết kiệm, không phải là mua sắm nhiều hơn.
Về phương thức thanh toán, việc sử dụng tiền mặt có thể giúp bạn kiểm soát chi tiêu tốt hơn. Khi bạn chỉ mang theo một lượng tiền mặt nhất định, bạn sẽ có xu hướng tuân thủ ngân sách đã đặt ra và tránh được việc quẹt thẻ quá tay. Tuy nhiên, nếu bạn là người có khả năng quản lý tài chính tốt, việc sử dụng thẻ tín dụng có chương trình hoàn tiền hoặc tích điểm cũng là một cách để nhận lại một phần chi phí đã bỏ ra.
Bảo quản thực phẩm đúng cách: Kéo dài tuổi thọ, giảm lãng phí
Việc tiết kiệm không chỉ dừng lại ở khâu mua sắm mà còn tiếp tục trong quá trình bảo quản và sử dụng thực phẩm tại nhà. Thực phẩm bị hỏng do bảo quản sai cách là một trong những nguyên nhân lớn nhất gây lãng phí tiền bạc. Hãy tìm hiểu cách bảo quản từng loại thực phẩm cụ thể: rau xanh cần được rửa sạch, để ráo và bọc trong giấy báo hoặc khăn ẩm trước khi cho vào tủ lạnh; thịt cá cần được chia nhỏ, đóng gói kín và cấp đông nếu chưa dùng ngay.
Sử dụng các hộp đựng thực phẩm chuyên dụng, túi zip hoặc màng bọc thực phẩm để giữ độ tươi ngon và ngăn ngừa vi khuẩn. Sắp xếp tủ lạnh một cách khoa học, đặt những thực phẩm cần dùng trước ở vị trí dễ thấy để tránh quên lãng. Việc này không chỉ giúp thực phẩm tươi lâu hơn mà còn giúp bạn dễ dàng kiểm soát lượng thực phẩm đang có, từ đó lên kế hoạch mua sắm hiệu quả hơn cho lần sau. 
Đừng vội vứt bỏ những phần thực phẩm còn lại. Cân nhắc biến tấu chúng thành những món ăn mới. Ví dụ, rau củ thừa có thể dùng để nấu canh, làm súp hoặc xào thập cẩm; thịt gà luộc còn lại có thể xé phay làm gỏi hoặc nấu cháo. Việc tận dụng tối đa thực phẩm không chỉ giúp tiết kiệm mà còn khuyến khích sự sáng tạo trong nấu nướng, mang lại những bữa ăn đa dạng và hấp dẫn hơn cho gia đình.
