Giữa thế giới số đầy hấp dẫn với tivi, điện thoại và máy tính bảng, việc níu chân một đứa trẻ ngồi yên bên trang sách dường như là một thử thách lớn với nhiều bậc cha mẹ. Nhưng bạn có biết, chỉ cần vài mẹo nhỏ và một chút kiên nhẫn, bạn hoàn toàn có thể gieo mầm tình yêu đọc sách vào tâm hồn con, mở ra một thế giới tri thức và tưởng tượng vô tận. Đó không chỉ là một thói quen tốt, mà còn là hành trình xây dựng ký ức tuổi thơ tuyệt đẹp giữa cha mẹ và con cái. Hãy cùng Kênh Đời Sống khám phá những bí quyết đơn giản để việc đọc sách trở thành niềm vui mỗi ngày trong gia đình bạn nhé!
Tại sao việc đọc sách cùng con lại quan trọng đến vậy?
Trước khi đi vào các phương pháp cụ thể, chúng ta hãy cùng tìm hiểu những lợi ích diệu kỳ mà thói quen này mang lại. Đây không chỉ là việc “đọc chữ”, mà là một sự đầu tư toàn diện cho tương lai của con:
- Phát triển ngôn ngữ vượt trội: Khi nghe bạn đọc, trẻ sẽ được tiếp xúc với vốn từ vựng phong phú, cấu trúc câu đa dạng một cách tự nhiên. Điều này giúp con học nói nhanh hơn, diễn đạt lưu loát và có khả năng viết lách tốt hơn sau này.
- Kích thích trí tưởng tượng và sáng tạo: Mỗi trang sách là một thế giới mới. Những câu chuyện về các nàng công chúa, những chuyến phiêu lưu đến vùng đất lạ hay các phát minh khoa học sẽ bay bổng trí tưởng tượng của trẻ, khuyến khích con suy nghĩ sáng tạo và giải quyết vấn đề.
- Tăng cường khả năng tập trung: Trong thời đại của sự xao nhãng, việc ngồi yên lắng nghe một câu chuyện từ đầu đến cuối giúp rèn luyện khả năng tập trung và chú ý cho trẻ – một kỹ năng cực kỳ quan trọng cho việc học tập.
- Gắn kết tình cảm gia đình: Khoảng thời gian ấm cúng khi cả nhà quây quần bên trang sách là những khoảnh khắc vô giá. Con sẽ cảm nhận được sự yêu thương, quan tâm trọn vẹn từ cha mẹ, tạo nên một sợi dây liên kết gia đình bền chặt.
- Vun đắp kiến thức và đạo đức: Sách cung cấp cho trẻ kiến thức về thế giới xung quanh, từ khoa học, lịch sử đến văn hóa. Quan trọng hơn, thông qua các nhân vật và câu chuyện, trẻ học được những bài học quý giá về lòng tốt, sự dũng cảm, lòng trắc ẩn và các giá trị sống tốt đẹp.
Bắt đầu từ khi nào là lý tưởng nhất?
Câu trả lời ngắn gọn là: ngay từ bây giờ! Đừng bao giờ nghĩ rằng con còn quá nhỏ để đọc sách. Thói quen này có thể được hình thành từ rất sớm, thậm chí là khi bé còn trong bụng mẹ.
- Giai đoạn thai giáo: Giọng đọc trầm ấm của cha mẹ có tác dụng xoa dịu, kích thích thính giác và giúp thai nhi làm quen với ngôn ngữ.
- 0 – 1 tuổi: Đây là giai đoạn vàng để giới thiệu “sách”. Hãy bắt đầu với những cuốn sách vải mềm mại, sách làm từ bìa cứng (board book) có hình ảnh to, rõ nét, màu sắc tương phản. Việc cho bé gặm, sờ, cảm nhận cuốn sách cũng là một phần của trải nghiệm “đọc”.
Bạn không cần đọc hết chữ, chỉ cần chỉ vào các hình ảnh và gọi tên sự vật. Mục tiêu ở giai đoạn này là tạo ra sự liên kết tích cực giữa bé và những cuốn sách.
10+ mẹo đơn giản để xây dựng thói quen đọc sách cho trẻ
Đây chính là phần quan trọng nhất! Kênh Đời Sống đã tổng hợp những cách làm đơn giản, dễ áp dụng nhưng lại vô cùng hiệu quả mà bất kỳ phụ huynh nào cũng có thể thực hiện.
1. Biến nó thành một nghi thức hàng ngày
Sự nhất quán là chìa khóa. Hãy chọn một khoảng thời gian cố định trong ngày để đọc sách cùng con, ví dụ như sau bữa tối hoặc trước khi đi ngủ. Khi việc đọc sách trở thành một phần quen thuộc trong lịch trình, giống như việc đánh răng hay tắm rửa, con sẽ tự động mong chờ đến giờ đọc sách mà không cần bạn phải nhắc nhở nhiều. Khoảng 15-20 phút mỗi ngày là đủ để tạo nên sự khác biệt lớn.
2. Tạo một góc đọc sách ấm cúng
Một không gian dành riêng cho việc đọc sẽ khiến hoạt động này trở nên đặc biệt hơn. Bạn không cần một thư viện hoành tráng, chỉ cần một góc nhỏ trong phòng khách hoặc phòng ngủ của bé. Hãy trang bị ở đó:
- Một chiếc kệ sách thấp để con có thể tự lấy sách.
- Vài chiếc gối mềm, một tấm thảm êm ái hoặc một chiếc ghế lười (bean bag).
- Ánh sáng đủ tốt để không hại mắt.
Hãy cùng con trang trí góc đọc sách này. Khi con được tham gia, con sẽ cảm thấy yêu thích và có trách nhiệm với không gian của riêng mình hơn.
3. Hãy để con tự chọn sách
Trao quyền lựa chọn cho con là một cách tuyệt vời để khơi dậy hứng thú. Thay vì áp đặt cuốn sách bạn nghĩ là “bổ ích”, hãy đưa ra vài lựa chọn và để con quyết định “Hôm nay chúng ta đọc về khủng long hay về các vì sao nhỉ?”. Khi được đọc cuốn sách mình thích, con sẽ tham gia một cách hào hứng và chủ động hơn rất nhiều.
4. Bản thân cha mẹ hãy là một tấm gương
Trẻ con học hỏi bằng cách bắt chước. Nếu con chưa bao giờ thấy bạn cầm một cuốn sách, tạp chí mà chỉ thấy bạn lướt điện thoại, sẽ rất khó để thuyết phục con rằng đọc sách là một việc thú vị. Hãy để con thấy bạn cũng yêu thích việc đọc. Những lúc rảnh rỗi, thay vì bật tivi, hãy ngồi xuống và đọc một cuốn sách. Hình ảnh đó sẽ khắc sâu vào tâm trí trẻ một cách tự nhiên.
5. Đọc sách một cách biểu cảm và vui nhộn
Đừng chỉ đọc chữ một cách đều đều. Hãy biến mình thành một người kể chuyện thực thụ! Thay đổi giọng điệu cho từng nhân vật, thêm các hiệu ứng âm thanh ngộ nghĩnh (tiếng gầm của sư tử, tiếng kêu của xe cứu hỏa), sử dụng nét mặt và cử chỉ để minh họa cho câu chuyện. Sự sinh động của bạn sẽ cuốn hút con vào thế giới trong sách và khiến giờ đọc trở thành một buổi biểu diễn đầy mong đợi.
6. Không chỉ đọc, hãy cùng con trò chuyện về sách
Đọc sách tương tác giúp con phát triển tư duy phản biện. Hãy dừng lại giữa chừng và đặt những câu hỏi mở:
- “Theo con, bạn thỏ sẽ làm gì tiếp theo?”
- “Tại sao bạn gấu lại buồn nhỉ?”
- “Nếu là con, con sẽ làm gì trong tình huống này?”
Sau khi đọc xong, hãy khuyến khích con kể lại câu chuyện theo cách của mình. Điều này không chỉ giúp bạn kiểm tra khả năng ghi nhớ mà còn giúp con sắp xếp và diễn đạt suy nghĩ.
7. Đừng ép buộc, hãy giữ cho nó luôn vui vẻ
Nếu hôm nào đó con có vẻ mệt mỏi hoặc không muốn đọc, đừng ép buộc. Việc ép buộc sẽ tạo ra những liên tưởng tiêu cực với sách. Thay vào đó, bạn có thể thử một hoạt động khác liên quan, như cùng nhau xem tranh hoặc đề nghị đổi một cuốn sách khác. Mục tiêu là xây dựng tình yêu, không phải hoàn thành nhiệm vụ.
8. Kết nối sách với đời thực
Hãy giúp con thấy rằng những gì trong sách đều có liên quan đến cuộc sống. Nếu bạn vừa đọc một cuốn sách về các loài động vật trong nông trại, hãy lên kế hoạch cho một chuyến đi thăm nông trại vào cuối tuần. Nếu sách kể về việc làm bánh, hãy cùng con vào bếp và thử làm một mẻ bánh quy đơn giản. Sự kết nối này làm cho kiến thức từ sách trở nên sống động và dễ nhớ hơn.
9. Tặng sách như một món quà ý nghĩa
Vào những dịp đặc biệt như sinh nhật hay ngày lễ, thay vì chỉ tặng đồ chơi, hãy thêm vào một vài cuốn sách hay. Điều này gửi đi thông điệp rằng sách là một món quà quý giá và đáng trân trọng. Hãy viết những lời đề tặng yêu thương ở trang đầu tiên, nó sẽ trở thành một kỷ vật theo con suốt cuộc đời.
10. Tận dụng thư viện công cộng
Thư viện là một kho báu tri thức miễn phí. Hãy biến những chuyến đi đến thư viện thành một buổi đi chơi thú vị. Để con tự do khám phá các kệ sách, chọn những cuốn mình thích. Nhiều thư viện còn có các buổi kể chuyện, hoạt động tương tác dành cho thiếu nhi, đây là cơ hội tuyệt vời để con gặp gỡ những người bạn cùng sở thích.
Chọn sách phù hợp với từng lứa tuổi của con
Việc chọn đúng sách cũng quan trọng như cách bạn đọc. Một cuốn sách quá khó sẽ làm trẻ nản lòng, trong khi một cuốn quá dễ sẽ gây nhàm chán. Dưới đây là một vài gợi ý:
- 0 – 1 tuổi: Sách vải, sách tắm, sách bìa cứng với hình ảnh đơn giản, màu sắc tương phản cao, ít hoặc không có chữ.
- 1 – 3 tuổi: Sách có hình ảnh minh họa lớn, màu sắc rực rỡ. Nội dung là những câu ngắn, có vần điệu, lặp đi lặp lại. Sách có các yếu tố tương tác như lật mở (lift-the-flap), chạm-và-cảm-nhận (touch-and-feel) rất được yêu thích.
- 3 – 5 tuổi: Truyện có cốt truyện đơn giản, các nhân vật gần gũi với cuộc sống của trẻ (gia đình, bạn bè, trường học). Sách cung cấp kiến thức cơ bản về chữ cái, con số, màu sắc, hình dạng.
- 6 – 8 tuổi: Bắt đầu chuyển sang những cuốn truyện có nhiều chữ hơn, chia thành các chương ngắn. Nội dung đa dạng hơn về phiêu lưu, khoa học, tình bạn.
Phải làm gì khi con không hứng thú với việc đọc?
Nếu bạn đã thử nhiều cách mà con vẫn “lắc đầu” với sách, đừng vội nản lòng. Mỗi đứa trẻ có một sở thích và nhịp độ phát triển khác nhau. Hãy thử:
- Tìm hiểu sở thích của con: Nếu con bạn mê ô tô, hãy tìm những cuốn sách về ô tô. Nếu con thích khủng long, thư viện có cả một thế giới khủng long đang chờ đợi. Đọc về chủ đề con yêu thích là cách dễ nhất để bắt đầu.
- Thử các định dạng khác: Sách không chỉ có chữ. Truyện tranh, sách tranh (graphic novels) hay tạp chí thiếu nhi cũng là những lựa chọn tuyệt vời. Sách nói (audiobook) cũng là một cách hay để con thưởng thức câu chuyện trong khi chơi hoặc trên xe ô tô.
- Giảm thời gian xem màn hình: Đặt ra quy định rõ ràng về thời gian sử dụng thiết bị điện tử. Khi con cảm thấy “chán”, con sẽ tự nhiên tìm đến những hoạt động khác, và sách có thể trở thành một lựa chọn hấp dẫn.
- Kiên nhẫn và không so sánh: Quan trọng nhất, hãy kiên nhẫn. Đừng so sánh con với những đứa trẻ khác. Hãy cứ tiếp tục gieo mầm, đọc cho con nghe dù con có vẻ không chú ý. Một ngày nào đó, hạt mầm ấy sẽ nảy nở.
Không chỉ là con chữ, đó là hành trình vun đắp ký ức
Việc tạo thói quen đọc sách cùng con không phải là một cuộc đua. Đó là một hành trình chậm rãi để khám phá, để kết nối và để tạo ra những ký ức tuổi thơ ngọt ngào. Tiếng cười của con khi nghe đến một đoạn hài hước, ánh mắt tròn xoe tò mò khi lật mở một trang sách mới, cái ôm siết chặt khi câu chuyện đến hồi gay cấn… tất cả những điều đó còn quý giá hơn bất kỳ bài học nào. Chúc cho hành trình đọc sách của gia đình bạn sẽ luôn tràn ngập niềm vui và những kỷ niệm đáng nhớ. Kênh Đời Sống tin rằng, với tình yêu thương và sự kiên trì, bạn sẽ thành công!
